Houtbouw: hype of dé oplossing voor de toekomst?

Houtbouw is in Nederland niet nieuw. Sinds de jaren ’70 wordt houtskeletbouw al toegepast, maar is aan de buitenzijde niet altijd zichtbaar. Peter: “Houtbouw heeft al jaren een stabiel marktaandeel van enkele procenten in Nederland. Maar dat is te laag als je weet welke voordelen houtbouw kan leveren. Het is echter niet gek dat traditionele bouw nog de norm is. Vanuit onze basis zijn we gewend om met steen en beton te bouwen, materialen die in Nederland voorhanden zijn of die we veel produceren. In bijvoorbeeld Oostenrijk, Scandinavië en Canada is voldoende hout en houtbouw vormt hier al jaren de basis.”

Opschaling houtbouw

Peter: ''Sinds 2019 zie ik een toename van houtbouw in Nederland. We staan voor een uitdagende opgave. We hebben meer huizen nodig, maar het bouwen met beton, staal en steen is vervuilend en zorgt voor veel CO2- uitstoot. Houtbouw lijkt hiervoor één van de oplossingen. Met massieve houtbouw zoals CLT kunnen we, net als met beton en staal, ook de hoogte in. Bovendien neemt hout CO2 op. Door prefabricage is een woning op locatie razendsnel te monteren en is er minder transport en personeel nodig.”

Hybride constructies

Hoewel er in het noordelijk en oostelijk deel van Europa voldoende productiehout beschikbaar is, moeten we volgens Peter niet streven naar 100% houtbouw. “Houtbouw moet geen doel op zich worden. Hout is niet in alle gevallen de beste materiaalkeuze. Wanneer je een grote overspanning maakt, heb je te veel hout nodig. Een ander materiaal is dan slimmer en goedkoper. Het is verstandiger om de combinatie met traditionele bouwmaterialen op te zoeken. Denk aan een massief houten wand met een holle kanaalplaatvloer van beton. Houtbouw is niet de holy grail. Het blijft belangrijk om naar het doel van het project te kijken. Dat kan zijn een adaptief gebouw, een gebouw met lage milieu- impact of een gebouw dat veel CO2 heeft opgeslagen. Pas hier dan ook je materiaalkeuze op aan”, vertelt Peter.

Ontwerpfase is leidend

Bij houtbouw is het belangrijk om de eigenschappen van hout te begrijpen: welke houtsoorten heb je, wat is het vochtgedrag van hout en hoe kun je hout het beste toepassen. “Houtbouw raakt álle bouwdisciplines: van bouwtechniek (bouwmethodes), brandveiligheid en geluid tot aan bouwfysica en installatietechniek”, vertelt Peter. “Dat vergt een andere aanpak. Het is belangrijk om alle partijen zo vroeg mogelijk bij een project te betrekken, zodat iedereen op basis van de juiste informatie de beste keuzes kan maken. Daarbij moeten we de bouwfysica en installatietechniek niet onderschatten.”

“Klimaatbeheersing bij houten gebouwen is anders dan bij traditionele bouw. Hout neemt vocht op, dampt uit en heeft effect op de vochtbalans. Bovendien is hout lichter en heeft het een minder accumulerend vermogen. Daar moet je rekening mee houden in je warmtebalans. Hoeveel lucht ga je toevoeren, hoe ga je verwarmen en koelen en wat voor afgiftesysteem kies je? Bij traditionele bouw worden deze beslissingen soms laat in het proces genomen, maar bij prefab houtbouw is het essentieel om hier in de ontwerpfase goed over na te denken. Een integrale afstemming tussen de verschillende disciplines is hierbij essentieel.”

Houtbouw is samenwerken

“Prefabricage is een groot voordeel van houtbouw. Dit heeft wel consequenties voor het installatieconcept. Je moet vroegtijdig weten waar installaties worden geplaatst, waar doorvoeringen en aansluitingen komen en waar schachten worden gepositioneerd. We zien nog te vaak dat er op locatie elektrapunten worden bijgeplaatst. Dat kost extra tijd en mankracht, waardoor de efficiency- en duurzaamheidsvoordelen van het bouwen met hout afnemen. Daar is nog winst te behalen. Zet alle betrokken partijen in het voortraject aan de tekentafel om het project integraal aan te vliegen, kennis te delen en gezamenlijk keuzes te maken. Houtbouw is samenwerken. De samenwerking tussen alle disciplines is nóg belangrijker dan bij traditionele bouw”, vertelt Peter.

Toekomst van houtbouw

Hoewel we de afgelopen jaren al enorme stappen hebben gezet, zijn er voor de toekomst nog volop kansen. Peter: “Houtbouw is blijvend en zeker geen hype; het is noodzakelijk om de grote duurzaamheidsvraagstukken op te lossen. Laten we samen streven naar 10% houtbouw binnen enkele jaren. Mijn advies is: ‘bouw met hout waar het kan en gebruik andere materialen waar het moet’. Hybride bouwconstructies zijn het sleutelwoord voor een circulaire toekomst.”